AWANS DLA BOHATERA - SŁUPSK

6 października 2020r. to dzień, w którym dla jednego z naszych weteranów - Kazimierza Szostakowskiego – Kobelisa, miało miejsce szczególne wydarzenie.

Właśnie wtedy z rąk komendanta WKU w Słupsku otrzymał akt mianowania na stopień majora. Serdeczne gratulacje!

Mjr Kazimierz Szostakowski-Kobelis walczył w partyzantce Armii Krajowej Okręgu Wilno, służył w zwiadzie konnym oraz kontrwywiadzie.

Uczestniczył w operacji „Ostra Brama” a także bitwie z Niemcami pod Szwajcarowem.

W 1948 roku za przynależność do Armii Krajowej został aresztowany przez UB i skazany na 8 lat więzienia we Wronkach, gdzie przebywał do ogłoszenia amnestii w 1956 roku.

Po wyjściu na wolność zamieszkał w Słupsku.

W latach dziewięćdziesiątych był członkiem Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej w Słupsku.

Aktualnie jest najstarszym i najbardziej zasłużonym kombatantem Armii Krajowej w słupskim Inspektoracie ŚZŻAK.

W uroczystości wzięli również udział sympatycy i członkowie Armii Krajowej: Marcin Lasoń z GRH Grzmot - Klub Wojskowy w Słupsku oraz Łukasz Suchanowski historyk - NSZ.

Komentarz: Janina Ewa Pabich
Zdjęcia: Marcin Lasoń

więcej zdjęć >>>

81.ROCZNICA POWSTANIA POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO
- SŁUPSK

27 września 2020r. miały miejsce obchody upamiętniające 81. rocznicę powstania Polskiego Państwa Podziemnego. We współpracy z władzami miasta, zorganizował je słupski Inspektorat ŚZŻAK. Uroczystości rozpoczęły się mszą świętą w intencji żołnierzy pierwszej i drugiej konspiracji oraz żyjących kombatantów i weteranów Armii Krajowej oraz Szarych Szeregów.

Dalsza część odbyła się pod pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego. Uczestnicy, wśród których znaleźli się: wicewojewoda pomorski Mariusz Łuczyk, prezydent m. Słupska Krystyna Danilecka – Wojewódzka, kombatanci, przedstawiciele samorządów, wojska, policji, instytucji publicznych oraz szkół AK-owskich odśpiewali hymn państwowy.

Następnie wicewojewoda pomorski Mariusz Łuczyk oraz prezes Inspektoratu por. Zbigniew Has wręczyli medale zasłużonym członkom i sympatykom ŚZŻAK. Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości odznaczeni zostali: kpt. Michał Maciaszek - weteran Armii Krajowej oraz Edward Muller – zasłużony działacz Solidarności. Medal Pro Patria otrzymali: st. chor. szt. rez. Marcin Lasoń oraz historyk Łukasz Suchanowski. Medalem Pro Bono Poloniae uhonorowano: prof. Stanisława Łacha oraz Zygmunta Kulczewskiego – członków ŚZŻAK Inspektoratu Słupsk. Złotym Medalem XXX-lecia Działalności Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK odznaczono: ks. Zbigniewa Krawczyka – proboszcza Kościoła Mariackiego, st. chor. szt. rez. Marcina Lasonia, prof. Stanisława Łacha, Zygmunta Kulczewskiego i Łukasza Suchanowskiego.

Po okolicznościowych wystąpieniach wicewojewody i prezydent Słupska, prezes Inspektoratu por. Zbigniew Has podziękował zebranym za pamięć i udział w uroczystościach, po czym delegacje złożyły przed pomnikiem wiązanki kwiatów. Na koniec odtworzono hymn Polskiego Państwa Podziemnego.

Pomimo panującej pandemii, uroczystość miała bardzo podniosły charakter. Sztandar Armii Krajowej prezentował poczet wystawiony przez Batalion Obrony Terytorialnej, zaś wartę honorową pełnili żołnierze Batalionu Ochrony Bazy oraz Grupa Rekonstrukcji Historycznej Grzmot z Klubu Wojskowego w Słupsku.

Komentarz: Janina Ewa Pabich
Zdjęcia: Andrzej Pabich i Marcin Lasoń

więcej zdjęć >>>

”POLACY W SZWAJCARII”
– WYSTAWA HISTORYKA MARKA NEY-KRWAWICZA

Jak co roku Biblioteka PAN w Gdańsku rozesłała zawiadomienia o wystawie prof. Marka Ney-Krwawicza. Tym razem wystawa ma tytuł „Polacy w Szwajcarii 1940-1945”.

Wystawa tym różni się od poprzednich, że z powodu epidemii koronawirusa, nie towarzyszył jej uroczysty wernisaż z udziałem zaproszonych gości. W rozpoczęciu wystawy, ze słowem wstępnym autora wystawy, brali udział tylko pracownicy biblioteki oraz prezes Kola Gdańsk.

W krótkim słowie wstępnym Marek Ney-Krwawicz opowiedział o losach kilkunastu tysięcy polskich żołnierzy z 2 Dywizji Strzelców Pieszych i Dywizji Grenadierów, którzy aby uniknąć obozów jenieckich w Niemczech przekroczyli granicę Szwajcarii i zostali tam internowani. Przedstawił ich życie obozowe w czasie internowania i wspomniał o losach powojennych kilku z nich.

Wystawa będzie czynna do 23 października 2020 roku.

Relacja i fotografie: Jadwiga Basińska

więcej zdjęć >>>

81. ROCZNICA WYBUCHU II WOJNY ŚWIATOWEJ - SOPOT

01 września 2020 r. w 81.rocznicę agresji Niemiec hitlerowskich na Polskę, przy pomniku Martyrologii Mieszkańców Sopotu odbyło się spotkanie, na którym byli obecni przedstawiciele: władz miasta Sopotu, radni, kombatanci - członkowie Koła Sopot ŚZŻAK, ks. płk Jan Wołyniec, 33.dywizjonu rakietowego Obrony Powietrznej w Gdyni i innych służb mundurowych, harcerze z Komendy Hufca Sopot i mieszkańcy.

Z powodu pandemii COVID 19, obchody 81.rocznicy wybuchu II Wojny Światowej były inne niż w latach poprzednich. Nie było pocztów sztandarowych i uczniów sopockich szkół.

Po odegraniu hasła "Baczność" wiceprezydent Sopotu Marcin Skwierawski przemówieniem okolicznościowym rozpoczął uroczystość poświęconą upamiętnieniu pomordowanych i poległych w czasie okrutnej wojny mieszkańców Sopotu.

Następnie głos zabrał Wiceprezes Okręgu - Prezes Koła Sopot ŚZŻAK Tomasz Kuplicki przedstawiając swoje losy, żołnierza AK, w okresie II Wojny Światowej. W czasie spotkania, za wspieranie działalności kombatantów, Tomasz Kuplicki odznaczył wiceprezydenta Marcina Skwierawskiego, przyznanym przez Zarząd Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK, Złotym Medalem działalności Okręgu.

Uczestniczący w uroczystości ks. płk Jan Wołyniec odmówił modlitwę za Polaków, którzy zginęli i zmarli w czasie walki o wolną Ojczyznę.

Następnie poszczególne delegacje złożyły pod Pomnikiem Martyrologii Mieszkańców Sopotu wiązanki kwiatów.

Uroczystość, która odbyła się z asystą wojskową, zakończono odegraniem sygnału "Cisza".

Relacja i fotografie: Maria Rajtar

więcej zdjęć >>>

81. ROCZNICA WYBUCHU II WOJNY ŚWIATOWEJ - SŁUPSK

Ograniczenia sanitarne związane z pandemią zdeterminowały charakter tegorocznych obchodów upamiętniających tragiczne wydarzenia ataku Niemiec na Polskę 1. września 1939 r.
Uroczystości trwały znacznie krócej i miały bardziej kameralny wymiar niż w latach ubiegłych. Zrezygnowano z przemówień okolicznościowych.

Pod pomnikiem Żołnierza Polskiego na Placu Zwycięstwa wystawiono wartę honorową, zjawiły się też delegacje samorządów, wojska, organizacji kombatanckich oraz nieliczni mieszkańcy. Wśród zgromadzonych nie zabrakło również przedstawicieli słupskiego Inspektoratu ŚZŻAK. Wiązankę kwiatów pod pomnikiem złożyli: prezes słupskiego Inspektoratu por. Zbigniew Has, kpt. Michał Maciaszek oraz członek ŚZŻAK prof. Stanisław Łach.

Komentarz: Janina Ewa Pabich
Zdjęcia: Marcin Lasoń

TELEOPIEKA DLA CZŁONKÓW GDAŃSKICH KÓŁ

27 lipca 2020 roku Stowarzyszenie Kwatera Akowska na Cmentarzu Łostowickim podpisało z Fundacją Gdańską umowę na świadczenie usług związanych z programem teleopieki w Gdańsku. Organizatorem akcji jest Miasto Gdańsk. Program teleopieki w Gdańsku jest bezpłatny dla podopiecznych.

Teleopieką objęci zostali członkowie gdańskich kół, wdowy po kombatantach i osoby zaprzyjaźnione. Zaproponowaliśmy im udział w programie.

Według załączonej ulotki:

1. Program teleopieki domowej przeznaczony jest dla osób, u których istnieje duże ryzyko wystąpienia nagłego przypadku zagrażającego życiu lub zdrowiu, niezależnie od wieku czy rodzaju choroby.

2. Osoba, która zostanie włączona do programu otrzymuje „bransoletkę życia", czyli urządzenie, które należy nosić na ręku. Wyposażone jest ono w trzy przyciski do łączenia z całodobowym centrum medycznym oraz z wyznaczonymi asystentami

3. „Bransoletka życia” dodatkowo mierzy puls oraz posiada lokalizator GPS, który pomaga medykom odnalezienie pacjenta w nagłych przypadkach. Urządzenie wyposażone jest w czujnik upadku oraz jest wodoodporne.

Asystentami w naszym przypadku są członkowie Koła Gdańsk i jednocześnie Stowarzyszenia Kwatera Akowska na Cmentarzu Łostowickim: Jadwiga Basińska, Janusz Marszalec, Mikołaj Dreżewski i Mateusz Jasik.

Relacja i fotografia: Jadwiga Basińska

81. ROCZNICA OBRONY POCZTY POLSKIEJ W GDAŃSKU:
"PAMIĘĆ O NASZYCH BOHATERACH TRWA”
– uroczystość pod pomnikiem Obrońców Poczty Polskiej

1 września 2020 roku o godzinie 12:00 pod pomnikiem Obrońców Poczty Polskiej rozpoczęła się uroczystość upamiętniająca 81.rocznicę bohaterskiej obrony Poczty Polskiej.

W uroczystości wzięli udział potomkowie zamordowanych pocztowców, kombatanci, samorządowcy, politycy, wojsko, harcerze, grupa rekonstrukcyjna, uczniowie i duchowni różnych wyznań.

Uroczystość rozpoczęła się mszą świętą, której przewodniczył biskup Zbigniew Zieliński. Wygłosił on bardzo poruszającą homilię. Następnie w intencji poległych odmówiono modlitwę międzywyznaniową.

Po zakończeniu mszy rozpoczęła się druga część uroczystości. Jako pierwszy głos zabrał Marszałek Senatu Tomasz Grodzki, po nim Prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz. Mówili o heroicznej walce pocztowców i ich męczeńskiej śmierci.

Przewodnicząca Koła Rodzin Byłych Pracowników Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku Henryka Flisykowska-Kledzik – córka zastępcy obrony Poczty Polskiej Alfonsa Flisykowskiego, mówiła o bohaterskiej obronie, ale także o trudnym życiu Polaków w Wolnym Mieście.

Następnie głos zabrał Przewodniczący Kolegium ds. Dziedzictwa Kulturowo-Historycznego kapitan Henryk Bajduszewski mówił o obrońcach Poczty Polskiej ale także o swoich przeżyciach z września 1939 roku.

Następnym punktem programu było odczytanie przez komandora ppor. Adama Tomysa Apelu Pamięci. Wojsko oddało salwę honorową.

Ostatnim punktem programu było złożenie wieńców pod pomnikiem Obrońców Poczty Polskiej.

Relacja i fotografie: Jadwiga Basińska

więcej zdjęć >>>

O godz. 4.45 zabrzmi dzwon Pax et Reconcilalio

https://www.gdansk.pl/urzad-miejski/wiadomosci/miejskie-obchody-81-rocznicy-wybuchu-ii-wojny-swiatowej,a,177302

ŚWIĘTO WOJSKA POLSKIEGO I 100.ROCZNICA BITWY WARSZAWSKIEJ   -  SOPOT

15 sierpnia 2020 r. w Sopocie, pod pomnikiem Armii Krajowej odbyły się uroczystości Święta Wojska Polskiego i 100.rocznicy Bitwy Warszawskiej.

W uroczystości uczestniczyli: Wicewojewoda Mariusz Łuczyk, Wiceprezydent m. Sopotu Marcin Skwierawski, ks. płk Jan Wołyniec, członkowie Koła Sopot ŚZŻAK, delegacja 33.dywizjonu rakietowego Obrony Powietrznej w Gdyni z dowódcą ppłk Krzysztofem Ramsem, przedstawiciele innych służb mundurowych, poczty sztandarowe: Koła Sopot ŚZŻAK, sopockich szkół, Harcerze Hufca Sopot i mieszkańcy.

33.dywizjon rakietowy Obrony Powietrznej w Gdyni wystawił Kompanię honorową oraz wartę przy pomnikach Armii Krajowej i sanitariuszki "Inki".

Dowódca 33. dywizjonu rakietowego OP w Gdyni ppłk Krzysztof Rams przyjął meldunek dowódcy Kompanii honorowej o gotowości do rozpoczęcia uroczystości.

Uroczystość rozpoczęto hasłem "Baczność" i odśpiewaniem Hymnu Państwowego.

Następnie Wicewojewoda Mariusz Łuczyk, w krótkich słowach podkreślił znaczenie Święta Wojska Polskiego oraz 100.rocznicy Bitwy Warszawskiej dla Polaków.

Wiceprezydent m. Sopotu Marcin Skwierawski powitał wszystkich obecnych, którzy przyszli uczcić Święto Wojska Polskiego oraz pamięć o żołnierzach, którzy w 1920 roku wywalczyli wolną Polskę.

Dowódca 33.dywizjonu rakietowego Obrony Powietrznej w Gdyni ppłk Krzysztof Rams w swoim przemówieniu podkreślił trudną i odpowiedzialną służbę żołnierzy Wojska Polskiego zarówno w czasie wojny, oraz obecnie, pełniąc służbę w kraju jak i na misjach zagranicznych.

Święto Wojska Polskiego, obchodzone 15 sierpnia jest szczególną uroczystością oddania hołdu i uczczenia pamięci poległych żołnierzy walczących o niepodległość naszej Ojczyzny.

Ksiądz płk Jan Wołyniec odmówił modlitwę w intencji wszystkich żołnierzy.

Następnie po odczytaniu apelu pamięci, oddana została salwa honorowa, po której poszczególne delegacje złożyły pod pomnikiem Armii Krajowej wieńce i wiązanki kwiatów.

Uroczystość pod pomnikiem Armii Krajowej zakończyło przegrupowanie Kompanii Honorowej.

Dziękując przybyłym na uroczystość Święta Wojska Polskiego Wiceprezes Okręgu - Prezes Koła Sopot ŚZŻAK kol. Tomasz Kuplicki zaprosił pod pomnik sanitariuszki "Inki", gdzie złożono wiązanki kwiatów.

Uroczystość pod pomnikiem "Inki" zakończono sygnałem "Cisza".

W dniu Święta Wojska Polskiego, o godzinie 12;30 , w kościele garnizonowym p.w. św. Jerzego odbyła się msza św. w której uczestniczyli członkowie Koła Sopot ŚZŻAK.

Relacja i fotografie: Maria Rajtar

więcej zdjęć >>>

W tym roku obchody rocznicy Powstania Warszawskiego organizowane przez Prezydenta Miasta Gdańska i Okręg Pomorski Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej były inne niż zazwyczaj.
Z powodu pandemii koronawirusa zmuszeni byliśmy do zakładania maseczek i zachowania przepisów. Władze miasta Gdańska zalecały wirtualne uczestnictwo w uroczystości tym, którzy chcieli oddać hołd powstańcom. Uroczystość była transmitowana na portalu gdansk.pl.

Pod pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego zebrało się kilkadziesiąt osób. Byli obecni powstańcy warszawscy, przedstawiciele: Okręgu Pomorskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej oraz władz miasta Gdańska i Sejmiku Pomorskiego, europosłowie, posłowie, radni i oczywiście wojsko.

Spotkanie rozpoczęło się na godz. 16.45. Dokładnie o godzinie 17 rozległy się syreny na pamiątkę godziny W. O powstaniu opowiadał żołnierz Armii Krajowej, członek Szarych Szeregów, uczestnik powstania warszawskiego, prezes Okręgu Pomorskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej prof. Jerzy Grzywacz, pseudonim Tapir. Po nim głos zabrał wiceprezydent Gdańska Piotr Grzelak.

Liczne delegacje złożyły wieńce i wiązanki pod pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego.

Członkowie Koła Gdańsk ŚZŻAK złożyli wiązankę pod pomnikiem Harcerek i Harcerzy Miasta Gdańska pomordowanych w czasie II Wojny Światowej.

W niedzielę, 2 sierpnia o godz. 12 w Bazylice Mariackiej została odprawiona msza św. koncelebrowana w intencji zmarłych i żyjących powstańców warszawskich oraz kombatantów. W mszy uczestniczyli powstańcy warszawscy, żołnierze Armii Krajowej i członkowie Koła Gdańsk ŚZŻAK.

Relacja: Jadwiga Basińska
Fotografie: Jadwiga Basińska i Mateusz Jasik

więcej zdjęć >>>

1 sierpnia 2020 r. w 76.rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, mimo niesprzyjających warunków spowodowanych pandemią COVID - 19, o godzinie 9:30 pod pomnikiem Armii Krajowej w Sopocie spotkali się: członkowie Koła Sopot ŚZŻAK wśród nich Powstańcy Warszawscy kol. Elżbieta Skrzyńska i kol. Jerzy Grzywacz, władze miasta Sopotu, przedstawiciele Marynarki Wojennej, Akademii Marynarki Wojennej, Muzeum Miasta Sopotu, harcerze z Hufca Sopot, szkoły podstawowej nr 1 im. AK w Sopocie oraz mieszkańcy.

Po przywitaniu przybyłych na uroczystość przez Wiceprezesa Zarządu Okręgu Pomorskiego - Prezesa Koła Sopot ŚZŻAK kol. Tomasza Kuplickigo odczytano Uchwałę Zarządu Okręgu o przyznaniu kol. Elżbiecie Skrzyńskiej i kol. Jerzemu Grzywaczowi Złotego Medalu XXX.lecia działalności Okręgu Pomorskiego.

Odznaczonym - Powstańcom Warszawskim - Medale wręczył kol. Tomasz Kuplicki, któremu towarzyszył Wieczesław Augustyniak.

Złote Medale XXX.lecia działalności Okręgu Pomorskiego otrzymali również : kmdr Wojciech Sowa, kmdr Jarosław Skrzyszewski, Wojciech Zemła, kmdr ppor. Waldemar Żyłów, por. Mirosław Zejdler.

Medale wręczyli - Prezes i Wiceprezes Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK kol. Jerzy Grzywacz i kol. Tomasz Kuplicki.

Po wręczeniu odznaczeń ks.płk Jan Wołyniec wspomniał o bohaterstwie Powstańców Warszawskich i odmówił za wszystkich poległych, zmarłych i tych którzy przeżyli krótką modlitwę.

Prezes Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK kol. Jerzy Grzywacz podzielił się wspomnieniami z udziału w Powstaniu Warszawskim.

Następnie, poszczególne delegacje złożyły wieńce i wiązanki kwiatów pod pomnikiem Armii Krajowej i pomnikiem Sanitariuszki "Inki".

Wszystkim obecnym za udział w uroczystości podziękował kol. Tomasz Kuplicki.

Relacja i zdjęcia Maria Rajtar

więcej zdjęć >>>

Z uwagi na panującą pandemię słupskie obchody 76. Rocznicy Wybuchu Powstania Warszawskiego miały inną formę niż w latach poprzednich. Zrezygnowano z inscenizacji historycznej oraz mszy polowej.

Nie zabrakło jednak wzruszających momentów upamiętniających to historyczne wydarzenie. O godz. 1200 jedno z rond miejskich otrzymało imię Haliny Jastrzębskiej – sanitariuszki z Powstania Warszawskiego, a w latach powojennych lekarki i wieloletniego ordynatora Zakaźnego Oddziału Dziecięcego.

Dalsza część uroczystości miała miejsce pod Pomnikiem Powstańców Warszawskich, gdzie delegacje złożyły kwiaty i zapaliły znicze. Wśród zgromadzonych, którzy przybyli oddać hołd uczestnikom i ofiarom tamtych dni nie zabrakło również przedstawicieli ŚZŻAK Inspektoratu Słupsk.

Pod pomnik przybyli: por. Janina Kos oraz kpt. Michał Maciaszek (po uroczystości odpoczywa na ławeczce) – uczestnik Powstania Warszawskiego.

Prezes słupskiego Inspektoratu ŚZŻAK por. Zbigniew Has wraz z wiceprezesem Zygmuntem Kulczewskim oraz członkiem ŚZŻAK prof. Stanisławem Łachem złożyli wiązankę kwiatów.

Skład posterunku honorowego zasilił Marcin Lasoń - członek ŚZŻAK oraz Grupy Rekonstrukcji Historycznych GRZMOT z Klubu Wojskowego 7. Brygady Obrony Wybrzeża.

Komentarz: Janina Ewa Pabich
Zdjęcia: Marcin Lasoń

11 lipca bieżącego roku, w Narodowym Dniu Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II RP, słupszczanie po raz kolejny uczcili Ofiary Zbrodni Wołyńskiej.

Uroczystość 77. rocznicy zorganizowało Środowisko 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej we współpracy z Inspektoratem ŚZŻAK w Słupsku. Obchody rozpoczęła Msza św. w intencji pomordowanych i zmarłych Wołyniaków.

Następnie przedstawiciele związków kombatanckich, środowisk i stowarzyszeń patriotyczno - narodowych oraz mieszkańcy wzięli udział w dalszej części uroczystości pod Krzyżem Wołyńskim, na którą złożyły się: przemówienie okolicznościowe, wzmianka historyczna o 27 WDPAK, modlitwa za Ofiary Ludobójstwa, złożenie wiązanek, zapalenie zniczy oraz wystąpienie poszkodowanej w czasie Rzezi Wołyńskiej aktorki i działaczki społecznej Pani Sławy Bednarczyk.

Komentarz: Janina Ewa Pabich
Zdjęcia: Marcin Lasoń

więcej zdjęć >>>

NARODOWY DZIEŃ PAMIĘCI ŻOŁNIERZY WYKLĘTYCH - SOPOT

1 marca 2020 roku w Sopocie przy Pomniku Armii Krajowej i Pomniku Sanitariuszki "Inki" odbyły się, zorganizowane przez Władze Miasta Sopotu, uroczystości Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Na uroczystość stawiły się poczty sztandarowe: Koła Sopot ŚZŻAK oraz sopockich szkół - podstawowej nr 1 im Armii Krajowej, podstawowej nr 9 im Władysława Sikorskiego, podstawowej z oddziałami sportowymi nr 7 im Tadeusza Kościuszki, Technikum nr 1 im Danuty Siedzikówny "Inki", II LO im Bolesława Chrobrego.

Przy pomnikach Armii Krajowej i "Inki" wystawione zostały wojskowe Posterunki Honorowe wraz z asystą trębacza i werblisty.

Na uroczystość przybyły delegacje - Komendy Portu Wojennego w Gdyni, 43.Bazy Lotnictwa Marynarki Wojennej, Rady Miasta Sopotu, Zarządu Koła Sopot ŚZŻAK oraz uczniowie i mieszkańcy.

Po odegraniu sygnału "Baczność" i hasła Wojska Polskiego obecnych na uroczystości powitał Prezydent Sopotu dr Jacek Karnowski. Następnie wiceprezes Koła Sopot ŚZŻAK Maria Rajtar, Prezydent dr Jacek Karnowski oraz poszczególne delegacje złożyły wieńce i wiązanki kwiatów pod pomnikami Armii Krajowej i "Inki".

Wszystkim obecnym za udział w uroczystości upamiętniającej Żołnierzy Wyklętych podziękował Prezydent dr Jacek Karnowski.

Uroczystość zakończono odegraniem hasła "Cisza" oraz wyprowadzeniem spod pomników AK i "Inki" wojskowych Posterunków Honorowych.

Relacja i fotografie Maria Rajtar

więcej zdjęć >>>

NARODOWY DZIEŃ PAMIĘCI ŻOŁNIERZY WYKLĘTYCH - SŁUPSK

W niedzielę (1 marca 2020r.) w Słupsku uroczyście obchodzono Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Przed południem mieszkańcy wzięli udział w IV edycji Biegu Tropem Wilczym, zorganizowanym przez Prezesa ŚZŻAK słupskiego Inspektoratu por. Zbigniewa Hasa oraz st. chor. szt. rez. Marcina Lasonia, pełniącego funkcję sekretarza 27 WDPAK Słupsk oraz wiceprezesa Grupy Rekonstrukcji Historycznych „Grzmot”. Uczestnicy otrzymali pamiątkowe medale. Miło nam zauważyć, że wśród biegaczy nie zabrakło przedstawicieli SP nr 8 - naszej szkoły patronackiej.

Po popołudniu słupszczanie, wśród nich członkowie Inspektoratu, uczestniczyli w uroczystej mszy św., składaniu kwiatów pod tablicą upamiętniającą Żołnierzy Wyklętych oraz Marszu Pamięci zorganizowanym przez Stowarzyszenie Kibiców Gryfa Słupsk.

Komentarz: Janina Ewa Pabich
fot. archiwum 7BOW

więcej zdjęć >>>

SOPOCKI BIEG IMIENIA ”INKI”

29 lutego 2020 roku odbył się, pod Patronatem Prezydenta Miasta Sopotu, organizowany przez MOSiR, na dystansie 2020 metrów, ze startem i metą na Łysej Górze w Sopocie, coroczny "Sopockie Bieg im. "Inki" upamiętniający Danutę Siedzikównę "Inkę", sanitariuszkę 5.Wileńskiej Brygady AK.

O godzinie 12:45, bezpośrednio po biegu, uczestnicy i zaproszeni goście, w otoczeniu służb i w asyście pocztów sztandarowych: ŚZŻAK Koła Sopot, PTTK Sopot, Technikum nr 1 im. Danuty Siedzikówny "Inki", Szkoły Podstawowej nr 1 w Sopocie im Armii Krajowej i delegacje uczniów, przemaszerowali pod pomnik "Inki", gdzie w godz. 11:00 – 14:00 Harcerską Wartę Honorową pełnili harcerki i harcerze: z 37.Gdyńskiej Drużyny Harcerek "Biedronki", 25.Sopockiej Drużyny Harcerek "Samarytanki" i 70.Sopockiej Drużyny Harcerzy im. Zawiszy Czarnego herbu Sulima.

Po złożeniu wieńców i wiązanek pod pomnikiem "Inki" przez uczestników biegu i zaproszone delegacje głos zabrała Wiceprezydent Miasta Sopotu Magdalena Czarzyńska - Jachim.

W uroczystości uczestniczyli członkowie Zarządu Koła Sopot ŚZŻAK Maria Rajtar i Rafał Kubiś.

Relacja i fotografie Maria Rajtar

więcej zdjęć >>>

27 lutego 2020 roku w Urzędzie Marszałkowskim odbyło się uroczyste spotkanie podczas którego podpisano porozumienie w sprawie współpracy pomiędzy podmiotami leczniczymi w zakresie realizacji szczególnych uprawnień w dostępie do usług medycznych oferowanych kombatantom.

Spotkanie rozpoczął Marszałek Mieczysław Struk. Po nim członkini Zarządu Województwa Pomorskiego Agnieszka Kapała-Sokalska przedstawiła prezentację o głównych założeniach programu „Szpital przyjazny kombatantom”. W imieniu kombatantów podziękował im Henryk Bajduszewski Prezes Komitetu ds.Dziedzictwa Kulturowo-Historycznego.

W trakcie spotkania Marszałek Mieczysław Struk oraz Członkini Zarządu Województwa Pomorskiego Agnieszka Kapała-Sokalska wręczyli tablice z oznaczeniem "Szpital Przyjazny Kombatantom".

Do porozumienia przystąpiło ponad 20 szpitali i placówek służby zdrowia z Trójmiasta i powiatów Województwa Pomorskiego.

W spotkaniu uczestniczyły: Wiceprezes Okręgu Pomorskiego Krystyna Cembrzyńska-Piłat i Prezes Koła Gdańsk Jadwiga Basińska.

Relacja Jadwiga Basińska

78. ROCZNICA PRZEMIANOWANIA ZWZ W AK. - SOPOT

14 lutego 2020 r. w Sopocie, pod pomnikiem Armii Krajowej, odbyły się uroczystości związane z 78. rocznicą przemianowania ZWZ w AK.

W uroczystości uczestniczyli m.in. Wicewojewoda pomorski Mariusz Łuczyk, przedstawiciele Marynarki Wojennej - Dowódca 3.Flotylli Okrętów kadm. Mirosław Jurkowlaniec, Komendant Portu Wojennego Gdynia kmdr Przemysław Czernuszyc, Akademii Marynarki Wojennej kmdr. Paweł Podgórny, Przewodniczący Rady Miasta Sopotu Wieczesław Augustyniak oraz sopoccy radni, członkowie Koła Sopot ŚZŻAK, poczty sztandarowe: Koła Sopot ŚZŻAK i sopockich szkół oraz młodzież szkolna.

Dowódca 3.Flotylli Okrętów kadm. Mirosław Jurkowlaniec przyjął meldunek dowódcy Kompanii Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej o gotowości do rozpoczęcia uroczystości 78. rocznicy przemianowania ZWZ w AK.

Następnie Orkiestra i Kompania Reprezentacyjna Marynarki Wojennej wykonała Hymn Narodowy.

Po odśpiewaniu Hymnu nastąpiło wręczenie odznaczeń i wyróżnień.

Przedstawicielka Biura Wojewody Pomorskiego Rachela Iwona Wysocka poinformowała o przyznaniu przez Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego, na wniosek Wojewody Pomorskiego "Medalu 100-lecia Odzyskania Niepodległości" Pawłowi Lulewiczowi i Rafałowi Matusiakowi.

Medale wręczył Wicewojewoda pomorski Mariusz Łuczyk, któremu towarzyszył Wiceprezes Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK Tomasz Kuplicki.

Przyznane przez Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Medale "Pro Bono Poloniae" otrzymali: Dariusz Kostrzewa, Maria Irena Rajtar i Elżbieta Skrzyńska.

Medale "Pro Patria" otrzymali: Alicja Faron - Przybylska /odebrała córka/ i Adam Miller.

Dekoracji odznaczonych Medalem "Pro Bono Poloniae" oraz Medalem "Pro Patria" dokonał Wicewojewoda pomorski Mariusz Łuczyk oraz Wiceprezes Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK Tomasz Kuplicki.

Po wręczeniu odznaczeń i wyróżnień głos zabrał Wicewojewoda Mariusz Łuczyk wspominając walkę żołnierzy AK w czasie okupacji oraz w okresie powojennym o Suwerenną, Wolną i Niepodległą Polskę.

Uchwałą Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK z dnia 13 lutego 2020 roku Medalem "XXX-lecia działalności Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK" wyróżniono: ks.płk. Jana Wołyńca, Barbarę Gierak - Pilarczyk i Wieczesława Augustyniaka.

Dekoracji dokonał Tomasz Kuplicki oraz kadm. Mirosław Jurkowlaniec.

Ks.płk Jan Wołyniec odmówił modlitwę za wszystkich żołnierzy poległych w czasie walk z okupantami oraz za tych którzy przeżyli.

Kolejnym punktem uroczystości było złożenie wieńców i wiązanek kwiatów przez delegacje : Koła Sopot ŚZŻAK, Wicewojewodę Mariusza Łuczyka, Przewodniczącego Rady m. Sopotu Wieczesława Augustyniaka, przedstawicieli Marynarki Wojennej - kadm Mirosława Jurkowlańca, Akadedmii Marynarki Wojennej kmdra Pawła Podgórnego, 43 Bazy Lotnictwa Morskiego, IPN-u, Morskiego Portu Gdynia Adama Mellera, SKOK-u, Spółdzielczego Instytutu Naukowego, Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Pawła Lulewicza, Podmiotu Leczniczego "Copernicus" Dariusz Kostrzewę, oraz sopockich szkół i Zuchów, harcerzy i instruktorów Hufca im. Marynarki Wojennej.

Po złożeniu wieńców i wiązanek głos zabrał Wiceprezes Okręgu - Prezes Koła Sopot ŚZŻAK Tomasz Kuplicki dziękując obecnym za udział w uroczystości pod pomnikiem AK i zaprosił pod pomnik Sanitariuszki "Inki"

Orkiestra wykonała "Hymn do Bałtyku" oraz Pieśń reprezentacyjną Wojska Polskiego.

Uroczystość pod pomnikiem Armii Krajowej zakończyło przegrupowanie Kompanii Reprezentacyjnej, przemarsz Orkiestry i Kompanii Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej i wyprowadzenie wojskowej asysty honorowej.

Następnie wszyscy uczestnicy uroczystości przeszli pod pomnik "Inki", gdzie złożono wiązanki kwiatów.

Kwiaty złożyły delegacje AK, Wicewojewoda Mariusz Łuczyk, przedstawiciele m. Sopotu, 3.Flotylli Okrętów, Portu Gdynia, IPN-u, Specjalnej Strefy Ekonomicznej i sopockich szkół.

Uroczystość przy pomniku "Inki" zakończono sygnałem "Cisza" oraz wyprowadzeniem posterunku honorowego.

Relacja i fotografie Maria Rajtar

więcej zdjęć >>>

14. lutego 2020r. Szkoła Podstawowa nr 8 im. Żołnierzy Armii Krajowej w Słupsku obchodziła jubileusz 30-lecia istnienia. Na uroczystość przybyło wielu znakomitych gości: przedstawiciele władz, szkół, zaprzyjaźnionych instytucji, absolwenci. Wśród zaproszonych nie mogło zabraknąć prezesa Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK kpt. Jerzego Grzywacza oraz przedstawicieli patronów szkoły: por. Stefana Bittela, ppor. Zenona Bornego, por. Zbigniewa Hasa, por. Janiny Kos oraz kpt. Michała Maciaszka.

Uroczystość obfitowała w momenty podniosłe. Szkoła otrzymała nowy sztandar, którego jednym z fundatorów jest Światowy Związek Żołnierzy AK Inspektorat w Słupsku. Pan Jerzy Grzywacz – prezes Zarządu Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK uhonorował Złotymi Medalami XXX – lecia Działalności Okręgu Pomorskiego weteranów oraz aktualnych i emerytowanych pracowników SP 8, szczególnie zasłużonych we współpracy ze ŚZŻAK. Po odegraniu Hymnu Armii Krajowej odsłonięto ściankę upamiętniającą Żołnierzy Armii Krajowej - patrona szkoły. Symboliczną wstęgę przecinali: prezydent Słupska p. Krystyna Danilecka – Wojewódzka, prezes ŚZŻAK Inspektorat w Słupsku por. Zbigniew Has oraz dyrektor SP 8 p. Marta Dyjas.

Były chwile wspomnień, wzruszeń, uśmiechów, składanych Szkole życzeń i prezentów. Pan kpt. Jerzy Grzywacz przekazał do biblioteki szkolnej najnowsze wydanie książki „Wierni Akowskiej przysiędze”, zaś por. Zbigniew Has kryształowy puchar z dedykacją ufundowany przez członków Inspektoratu Słupsk.

Naszej patronackiej Szkole z okazji Jubileuszu 30 – lecia gratulujemy dotychczasowych osiągnięć i życzymy kolejnych sukcesów oraz wytrwałości w dążeniu do wyznaczonych celów.

Komentarz: Janina Ewa Pabich
Zdjęcia: Marcin Lasoń

więcej zdjęć >>>

ŚWIATŁO DLA BOHATERÓW
W 78 ROCZNICĘ PRZEMIANOWANIA ZWZ W AK

15.02.2020 r.

Akcja "Światło dla bohaterów" zainicjowana przez Stowarzyszenie Kwatera Akowska jest już coroczną tradycją. Jest ona przeprowadzana z okazji rocznicy przemianowania Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową. W tym roku spotkaliśmy się po raz czwarty. Chcemy aby na każdym grobie żołnierza Armii Krajowej pochowanego na Kwaterze Akowskiej zapłonął znicz.

Na kwaterze Akowskiej na Cmentarzu Łostowickim zebrali się kombatanci, członkowie Gdańskich Kół ŚZŻAK i Stowarzyszenia Kwatera Akowska, rodziny pochowanych tu akowców, władze miasta Gdańska, dowódcy Wojska i Marynarki Wojennej, harcerze i grupy rekonstrukcyjne i mieszkańcy Gdańska.

Spotkanie rozpoczął dr Janusz Marszalec, z-ca dyrektora Muzeum Gdańska i prezes Stowarzyszenia „Kwatera Akowska” na Cmentarzu Łostowickim od powitania zebranych.

W imieniu prezydent Gdańska Aleksandry Dulkiewicz głos zabrała wiceprzewodnicząca Rady Miasta Gdańska Teresa Wasilewska. Dziękowała zebranym za przybycie i podkreślała, że dopóki młodzież będzie uczestniczyć w takich spotkaniach, to pamięć o bohaterskich żołnierzach Armii Krajowej nie zaginie.

Prof. Jerzy Grzywacz prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w swoim wystąpieniu powiedział, że żołnierze Armii Krajowej po II Wojnie światowej byli nadal wierni akowskiej przysiędze, chociaż lata powojenne były dla nich trudne.

Powtórnie zabrał głos Janusz Marszalec i opowiedział jak powstała Kwatera Akowska i wspomniał niektórych żołnierzy Armii Krajowej, którzy są tutaj pochowani.

Po modlitwie zebrani ruszyli do zapalania i roznoszenia zniczy na groby żołnierzy Armii Krajowej.

O godzinie 12:00 w Sali Wielkiej Wety w Ratuszu odbyła się Harcerska Sztafeta Pokoleń. W spotkaniu uczestniczyli harcerze, żołnierze Armii Krajowej Prezes Okręgu Pomorskiego Jerzy Grzywacz i Prezes Koła Wrzeszcz Cezary Burkiewicz, wicedyrektor Muzeum Gdańska Janusz Marszalec, członkowie Koła Gdańsk.

Spotkanie poprowadził Mateusz Jasik.

Obaj kombatanci byli członkami Szarych Szeregów. Opowiadali o dzieciństwie i młodości w trudnych latach wojennych i powojennych.

Janusz Marszalec wspomniał, że wielu Akowców zasłużyło się przy odbudowie Gdańska. Byli wśród nich architekci, artyści, rzeźbiarze, lekarze, inżynierowie.

Po wystąpieniach harcerze zadawali kombatantom liczne pytania.

Relacja Jadwiga Basińska

więcej zdjęć >>>

99. URODZINY KOMBATANTA

Początek roku 2020r. w Inspektoracie Słupsk zaznaczył się radosnymi wydarzeniami.

30 stycznia jeden z naszych weteranów kpt. Kazimierz Szostakowski – Kobelis (pseudonim „Kazik”, „Mieczysław”) skończył 99 lat, zaś w lutym został odznaczony Złotym Medalem XXX – lecia Działalności Okręgu Pomorskiego.

Kazimierz Szostakowski to niezłomny patriota o bogatym życiorysie, służył w oddziałach partyzanckich Armii Krajowej Okręgu Wilno, zajmował się działalnością kontrwywiadowczą, uczestniczył w operacji „Ostra Brama”. W latach 1948 – 1956 odbywał wyrok w więzieniu we Wronkach za przynależność do Armii Krajowej.

Po wyjściu na wolność zamieszkał w Słupsku. Dzięki Bohaterom możemy dziś żyć w wolnej Polsce. Serdeczne życzenia i gratulacje!

Komentarz: Janina Ewa Pabich
Zdjęcia: Marcin Lasoń

GDAŃSKIE OBCHODY MIĘDZYNARODOWEGO DNIA PAMIĘCI O OFIARACH HOLOKAUSTU

27 stycznia 2020 o godz. 12:00 członkowie Koła Gdańsk wzięli udział w Międzynarodowym Dniu Pamięci o Ofiarach Holokaustu.

Uroczystość odbyła się przy makiecie Wielkiej Synagogi przy Gdańskim Teatrze Szekspirowskim na ulicy Bogusławskiego.

Dla nas jest to szczególne wydarzenie również dlatego, że zmarły niedawno członek Koła Gdańsk Franciszek Pasławski otrzymał tytuł i medal Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata.

Organizatorami obchodów była Prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, Dyrektor Muzeum Gdańska Waldemar Ossowski, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Gdańsku oraz Fundacja Kultury Zbliżenia

Relacja: Mateusz Jasik
Fotografie: Jadwiga Basińska

więcej zdjęć >>>

SPOTKANIE OPŁATKOWE
OLIWA

10 stycznia 2020 roku w Szkole Podstawowej Specjalnej nr 37 im. Szarych Szeregów w Gdańsku odbyło się spotkanie opłatkowe Koła Gdańsk- Oliwa ŚZŻAK. W spotkaniu uczestniczyli kombatanci z Koła Oliwa, zaproszeni goście oraz uczniowie i nauczyciele ze Szkoły Podstawowej nr 37.

Zebranych powitała Prezes Koła Gdańsk-Oliwa Barbara Kaczanowicz, po niej głos zabrał Prezes Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK Jerzy Grzywacz. Następnym punktem było przedstawienie jasełkowe. Udział w nim brali uczniowie szkoły. W to wydarzenie wprowadziła nas dyrektor Szkoły pani Marzena Wysocka.

Po wspaniałym i wzruszającym przedstawieniu Prezes Koła Gdańsk Barbara Kaczanowicz wręczyła Dyrektor Szkoły Marzenie Wysockiej i Pani Annie Kawka książki „Wierni Akowskiej Przysiędze” z podziękowaniem za przygotowanie spotkania opłatkowego i opiekę nad Kołem Oliwa.

Po modlitwie zebrani dzielili się opłatkiem.

Relacja i fotografie Jadwiga Basińska

więcej zdjęć >>>

 SPOTKANIE OPŁATKOWE OKRĘGU POMORSKIEGO I KOŁA SOPOT POŁĄCZONE Z PROMOCJĄ DRUGIEJ EDYCJI KSIĄŻKI
„WIERNI AKOWSKIEJ PRZYSIĘDZE”

 OKRĘG I SOPOT

3 stycznia 2020 roku o godz. 12:00 w Sali Herbowej Urzędu Miasta Sopot odbyło się spotkanie opłatkowe Okręgu Pomorskiego i Koła Sopot połączone z promocją książki "Wierni akowskiej przysiędze" opracowanej i wydanej staraniem Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK.

Książka jest pracą zbiorową, pod redakcją Ewy Wandy Ostrowskiej, obejmującą okres dwudziestopięciolecia / 1989 - 2013 / oraz ostatnich pięciu lat / 2014 - 2019/, dokumentującą działalność Okręgu Pomorskiego, z udokumentowaniem działalności poszczególnych Kół terenowych ŚZŻAK.

Na zorganizowaną przez Okręg Pomorski ŚZŻAK promocję książki, poprzedzająca Spotkanie Opłatkowe, przybyli członkowie Kół AK z Sopotu, Gdańska, Wrzeszcza, Oliwy, Gdyni, Słupska , oraz Związku Powstańców Warszawskich i Szarych Szeregów.

Na spotkaniu obecni byli zaproszeni goście: Wicewojewoda Pomorski Mariusz Łuczyk, ks. biskup Zbigniew Zieliński, ks. płk Jan Wołyniec, Dowódca 3. Flotylli Okrętów kadm. Mirosław Jurkowlaniec , Komendant Akademii Marynarki Wojennej kadm. Tomasz Szubrycht, władze m. Sopotu - wiceprezydent Marcin Skwierawski, Sekretarz miasta Sopotu Wojciech Zemła, Przewodniczący Rady Miasta Wieczesław Augustyniak, Prezes Związku Piłsudczyków RP gen. Stanisław Śliwa, prof. Daniel Duda, Prezes OPEC-u Janusz Różalski oraz przedstawiciele organizacji współpracujących z Okręgiem Pomorskim i poszczególnymi Kołami ŚZŻAK.

Spotkanie rozpoczął Prezes Okręgu Pomorskiego Jerzy Grzywacz.

Następnie głos zabrał wiceprezes Okręgu Pomorskiego i prezes Koła Sopot Tomasz Kuplicki, który rozpoczął część spotkania poświęconą promocji książki „Wierni Akowskiej Przysiędze”.

Jeszcze raz przywitał wszystkich zebranych, a szczególnie obecnych na sali przedstawicieli sponsorów, dzięki których wsparciu finansowemu książka została wydana. Mówiąc o sponsorach Tomasz Kuplicki w sposób szczególny przedstawił głównego sponsora książki firmę Energa Spółka Akcyjna i podziękował za powrót do współpracy.

Po krótkiej prezentacji książki przez redaktor Ewę Ostrowską, pod której redakcją książka została opracowana, przedstawiciele sponsorów oraz organizacji i instytucji współpracujących z Okręgiem i Kołami ŚZŻAK, otrzymali egzemplarze książki z pamiątkową dedykacją.

Na podstawie decyzji Prezydium Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK "Złotym medalem XXX.lecia działalności Okręgu Pomorskiego" wyróżnieni zostali - Wicewojewoda Pomorski Mariusz Łuczyk, ks. biskup Zbigniew Zieliński, oraz za pracę włożoną w zebranie materiału do wydanej książki redaktor Ewa Ostrowska i wiceprezes Koła Sopot Maria Rajtar.

Dekoracji medalami dokonali prezes i wiceprezes Okręgu Jerzy Grzywacz i Tomasz Kuplicki.

List z podziękowaniem oraz album Sopotu, od Prezydenta Jacka Karnowskiego, za wkład pracy i zaangażowanie w opracowanie książki Ewie Ostrowskiej i Marii Rajtar wręczyli Wiceprezydent Sopotu Marcin Skwierawski i Przewodniczący Rady Miasta Wieczesław Augustyniak.

W dalszej części spotkania Prezes Okręgu Jerzy Grzywacz podziękował kolegom AK-owcom i ich rodzinom za obecność na promocji książki oraz zaprosił na rozpoczynające się uroczystości opłatkowe.

Spotkanie opłatkowe rozpoczęło się koncertem kolęd w wykonaniu uczniów Sopockiej Szkoły Muzycznej pod kierunkiem nauczyciela Dariusza Egielmana.

Obecni na uroczystości ks. biskup Zbigniew Zieliński i ks.płk Jan Wołyniec, po modlitwie i podziękowaniu żołnierzom AK za ich trud i bohaterską postawę w czasie walki o wolność, oraz w trudnym okresie powojennym, życząc zdrowia, dzielili się opłatkiem.

Wszyscy obecni, dzieląc się opłatkiem, składali wzajemnie życzenia noworoczne.

Spotkanie odbyło się w miłej i przyjacielskiej atmosferze przy poczęstunku.

Relacja i fotografie: Maria Rajtar i Jadwiga Basińska

więcej zdjęć >>>

KOMUNIKATY 2019 rok

KOMUNIKATY 2018 rok

KOMUNIKATY 2017 rok

KOMUNIKATY 2016 rok

KOMUNIKATY 2015 rok

KOMUNIKATY 2014 rok

KOMUNIKATY 2013 rok

KOMUNIKATY 2012 rok

KOMUNIKATY 2011 rok

KOMUNIKATY 2010 rok

KOMUNIKATY 2009 rok